fiil çeşitleri ne demek?

Fiil Çeşitleri

Fiiller, temel olarak anlamlarına, yapılarına ve geçişliliklerine göre farklı kategorilere ayrılırlar.

Anlamlarına göre fiiller üçe ayrılır:

Kılış (İş) Fiilleri: Bir öznenin bir nesneyi etkilediği, bir iş yaptığı fiillerdir. Nesne alabilirler. Örneğin: okumak, yazmak, kırmak. (Kılış Fiili)
Durum Fiilleri: Öznenin içinde bulunduğu durumu ifade eden fiillerdir. Nesne alamazlar. Örneğin: uyumak, oturmak, gülmek. (Durum Fiili)
Oluş Fiilleri: Öznenin kendiliğinden geçirdiği değişimi ifade eden fiillerdir. Genellikle zamanla gerçekleşen değişimleri anlatırlar. Nesne alamazlar. Örneğin: yaşlanmak, büyümek, sararmak. (Oluş Fiili)

Yapılarına göre fiiller dörde ayrılır:

Basit Fiiller: Yapım eki almamış, kök halindeki fiillerdir. Örneğin: gel, git, oku. (Basit Fiil)
Türemiş Fiiller: Fiil kök veya gövdelerine yapım eki getirilerek oluşturulan fiillerdir. Örneğin: başlamak (baş-la-mak), sevinmek (sev-in-mek). (Türemiş Fiil)
Birleşik Fiiller: En az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan fiillerdir. Üçe ayrılırlar:
- Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiiller: isim + etmek/olmak/kılmak/eylemek fiilleriyle oluşur. Örneğin: yardım etmek, mutlu olmak. (Yardımcı Fiille Kurulan Birleşik Fiil)
- Kurallı (Özel) Birleşik Fiiller: Belirli fiillerin (yeterlilik, tezlik, sürerlik, yaklaşma) başka fiillerle kalıplaşmasıyla oluşur. Örneğin: yapabilmek (yeterlilik), gelivermek (tezlik). (Kurallı Birleşik Fiil)
- Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller (Deyimleşmiş Birleşik Fiiller): İki veya daha fazla sözcüğün bir araya gelerek yeni bir anlam kazanmasıyla oluşan fiillerdir. Örneğin: göz gezdirmek, kulak vermek. (Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiil)

Geçişliliklerine göre fiiller ikiye ayrılır:

Geçişli Fiiller: Nesne alabilen, yani "neyi, kimi" sorularına cevap verebilen fiillerdir. (Geçişli Fiil)
Geçişsiz Fiiller: Nesne alamayan, yani "neyi, kimi" sorularına cevap veremeyen fiillerdir. (Geçişsiz Fiil)
Oldurgan Fiiller: Geçişsiz fiillerin "-r, -t, -tır" ekleriyle geçişli hale getirilmesiyle oluşan fiillerdir. (Oldurgan Fiil)
Ettirgen Fiiller: Geçişli fiillerin "-r, -t, -tır" ekleriyle geçişlilik derecesinin artırılmasıyla oluşan fiillerdir. (Ettirgen Fiil)